1:27 AM , 29

Trang nhất » Kỹ Thuật Nhân Giống » Cây Cảnh

Ứng dụng nuôi cấy mô trong cải thiện giống và giá trị hoa kiểng

2:12 PM, 2013-04-21

Hoa kiểng là ngành kinh tế phát triển nhanh do khi mức sống nâng cao, thì nhu cầu thưởng thức hoa kiểng ngày càng cao. Năm 2005 giá bán lẻ trị đạt 40 tỷ USD thì đến năm 2010 đã lên 100 tỷ USD, trong đó hoa cắt cành 30-40 tỷ USD.

Tại châu Âu có trên 400 loài hoa kiểng thuộc 250 giống và 100 họ đã được đưa vào khai thác thương mại ở châu Âu (Ulrich Sander, 2011). Trong đó giống hoa đóng vai trò quan trọng để tạo ra mau sắc, kích cở và số lượng hoa trên mỗi cành, đó là lý do các nước xuất khẩu hoa không ngừng lai tạo để tung ra thị trường những giống hoa mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Các hạt giống hoa kiểng nổi tiếng trên thế giới thường thuộc bản quyến của các công ty giống ở châu Âu như Syngenta, Benary, Hem Genetics, Floranova, Morel; ở Nhật Bản như Sakata, Takii, Miyoshi và Murakami; của Mỹ có Ball. Do có bản quyến nên hạt giống của các công ty này rất cao, nhưng chỉ sử dụng có một lần vì là hạt giống lai F1, Các nhà vườn ở àng hoa TX Sa Đéc thường nhờ người thân ở nước ngoài mua hộ, gửi qua đường hàng không.

Để có thể nhân tiếp các giống hoa nổi tiếng mà không phụ thuộc vào nguồn giống nước ngoài, cấy mô là biện pháp nhanh nhất tạo ra hàng loạt với giá cả châp nhận được. Cấy mô là hình thức nhân ban vô tính cây trồng, sử dụng bất kỳ bộ phận của cây như lá, thân, rễ … để tạo ra hàng loạt cây con giống như cây bố mẹ. Nó cũng là hình thức lưu trữ bảo quản những giống tốt. Những giống tốt sau khi cấy thành  mầm phôi sẽ được đưa vào bảo quản  lạnh trong khí ni tơ, khi cần lấy ra sử dụng.

Nhằm ngày càng nâng cao thẩm mỹ của hoa, các nhà chọn giống sưu tập những giống có màu sắc đẹp nhất theo phương pháp chọn lọc cá thể để sau đó sản xuất ra hàng loạt. Đây là hướng của phần lớn các nhà nuôi cấy mô Việt Nam. Các giống hoa cúc Tiger, cúc đồng tiền, hồng nhung, phong lan các loại đều được nuôi cấy mô thành công và chuyển gia cho các nhà vườn để mỗi dịp lễ hội chúng được dịp phô bày màu sắc đa dạng

Cấy mô còn có lợi điểm là có thể sản xuất giống kiểng sạch bệnh hàng loạt. Những bệnh do virus, mycoplasma không điều trị được, lây lan qua kéo cắt tỉa cành hoặc côn trùng môi giới. Kỹ thuật sản xuất giống cấy mô sâu bệnh chọn vùng mô phân sinh, là nơi chưa phân hóa mạch dẫn nhựa để  mầm bệnh sinh sống, sau đó sử dụng kỹ thuật test kiểm tra trong phòng cấy mô, khi chuyển ra ngôi trồng trong nhà lưới cách ly với  mầm bệnh, tạo ra cây giống sâu bệnh.

Đối với hoa phong lan và nhiều loại kiểng lá, các nước có xu thế xuất khẩu cây cấy mô, do chúng được xếp vào khai nhựa rất gọn để có thể vận chuyển đi xa.

Ngoài sản xuất giống, một trong lĩnh vực được khai thác từ cấy mô là ly trích các dược chất, thực phẩm bổ sung, tinh dầu thơm, thuốc bảo vệ thực vật từ các hoa kiểng nuôi cấy mô. Những loại cây có chứa các chất này nếu trồng bình thường phải mất 5-10 năm hoặc lâu hơn nữa (như nhân sâm) mới đến tuổi khai thác. Nhưng trong cấy mô, họ tìm môi trường kích thích mầm phôi tiết ra nhiều hoạt chất cần thiết để sau đó ly trích và cô đặc. Những hoạt chất được ly trích từ mô sẹo hoặc tế bào ở thành huyền phù là:

- Chất Ajamalicine để trị bệnh tiểu đường từ mô sẹo cây dừa cạn (Catharanthus roseus), tỷ lệ thu hồi hoạt chất 1% chất khô;

- Chất anthraquinose trị bệnh ung thư, sốt rét và nhuận tràng từ cây muồng (Cassia tora), vấn vương (Galium aparine), thiên thảo (Rubia fruticosa), nhàu (Morinda citrofolia), tỷ lệ ly trích được 6-20%;

- Chất berberine trị bệnh tiểu đường và tim mạch từ cây Coptis japonica mọc ở Nhật Bản với tỷ lệ thu hối hoạt chất 13%;

- Chất Biscociaurine trị rắn cắn, ung thư từ cây bình vôi hoa đầu  (Stephania cepharantha) tỷ lệ hoạt chất thu hồi được 2,3% chất khô,

- Chất diosgenin lấy từ cây Củ nêm, Từ tam giác; Củ còi (Dioscorea deltoidea) mọc ở chân. Himalaya, thuộc Bắc ấn là nguyên liệu thô để sản xuất thuốc ngừa thai và tuyến thương thận cũng như sốt rét. …

- Glutathione (GSH) là một tripeptide nội sinh có mặt trong tất cả các tế bào động vật, được tổng hợp từ tế bào bằng 3 amin: cysteine, glutamic và glycine. Đây là chất chống oxy hóa mạnh nhất cơ thể, mỗi tế bào đều cần có glutathione để cơ thể khỏe mạnh. GSH tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, giúp hàng phòng thủ của cơ thể mạnh mẽ hơn trong việc dọn dẹp các chất không cần thiết của cơ thể và chống lại bệnh lây nhiễm, nhiễm vi trùng, virus, ung thư... Người ta nhận thấy, hàm lượng GSH thấp ở những người suy giảm miễn dịch, đang bị ốm, stress, làm việc vất vả liên tục. GSH giải độc cơ thể thông qua gan nhờ gắn kết với các độc chất trong gan, chuyển hóa chúng và đào thải ra ngoài. Người ta nhận thấy GSH có lợi trong các trường hợp ngộ độc thuốc: paracetamol, phosphor hữu cơ, ngộ độc kim loại, kể cả những trường hợp đang điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị. Chất này được ly trích từ cây Dioscorea deltoidea Wal và cây thuốc lá Nicotiana tabacum được 7,8% hoạt chất

Chất Jojoba (được đọc là Hoho-ba) là chiết xuất của hạt cây Simmondsia chinenis. Chất này là dạng Ester chất béo. chất này có cấu trúc tương tự như thành phần dầu trên da của chúng ta. Về mặt lý thuyết, việc dùng dầu jojoba trên da có thể "đánh lừa” như thể da đang sản xuất chất dầu, vì thế cân bằng lượng dầu trên da để hạn chế mụn. Cây Jojoba (Simmondsia chinensis)  cấy mô có thể thu được 6% dầu Jojoba

- Ly trích chất Paniculide b từ cây xuyên tâm liên  (Andrographis paniculata) để trị bệnh nhiễm trùng, kháng viêm

- Ly trích chất chất protopine là chất giảm đau từ cây Macleaya microcarpa

- Chất a-xit rosmarinic từ cây tía tô cảnh coleus blumei

- Chất Serpentine là một alkaloid từ cây dừa cạn Catharanthus roseus

- Chất Shikonin là sắc tố đỏ có khả năng diệt khuẩn từ cây Lithospermum erythrorhizon thuốc thảo dược Trung Quốc với nhiều hoạt động kháng virus và sinh học, bao gồm ức chế vi rút suy giảm miễn dịch ở người (HIV) loại 1 (HIV-1)

- Chất Stevioside cây cỏ ngọt Stevia rebeaudiana  không gây sâu răng  , bảo vệ vệ sinh răng miệng ,và củng giúp vào việc làm lành càc vết thương ngoài da . Bổ tim , lợi tiểu , làm giãm áp huyết ở nhửng người cao máu , và đặc biệt nhất là đối với nhửng người bị bệnh tiểu đường , cỏ ngọt giúp tụy tạng trong việc tiết chất  insulin

Nhưng phổ biến nhất là ly trích chất chocolate từ cây cao cao và sâm từ cây sâm Hàn Quốc. Thu hoạch ca cao niên vụ 2011/12 giảm 7% tức 4 triệu tấn so với trước đó (theo báo cáo của Tổ chức Ca cao quốc tế). Bờ Biển Ngà, nước sản xuất cacao hàng đầu thế giới đã có mức sản xuất bị đình trệ trong nhiều năm qua do lạc hậu trong khai thác, hiệu suất thấp và cạnh tranh của những ngày  hàng khác như cao su và cọ dầu. Nhưng nhu cầu cacao thế giới phải tăng ¼ từ nay đến năm 2020, để bù đắp thiếu hụt này, các nhà nuôi cấy mô cấy quả cây cao cao và khai thác trực tiếp chất này từ cây cấy mô. Tương tự ở Hàn Quốc, thu hoạch cây nhân sâm trồng tự nhiên rất lâu, giải pháp ly trích các tinh chất của nhân sâm nuôi cấy mô sẽ rút thu ngắn thời gian này xuống còn 6 tháng và tỷ lệ thu hồi dươc chất ginsengoside từ mô sẹo lên đến 27% để sản xuất đủ loại dược phẩm và kẹo bánh nhân sâm

Với các triển vọng ứng dụng trên, cấy mô là lĩnh vực được nhiều nước tập trung đầu tư để sản xuất các giống hoa kiểng mới và ly trích được nhiều chất có giá trị kinh tế cao. Đây là gợi ý để các phòng nuôi cấy mô của tỉnh xây dựng định hướng nghiên cứu phát triển trong thời gian tới.

 

Tài liệu tham khảo:

Ulrich Sander, 2012. Flower breeding for the global market –www.upov.int/edocs/mdocs/.../upov_sym_ge_11_12.pdf

Biotechnology in Horticulture Application of Plant Cell and Tissue Culture -http://hortilover.ir/files/biotechnology.ppt

Nguyễn Phước Tuyên

Sở Nông nghiệp & PTNT Đồng Tháp


Tổng số điểm của bài viết là: 0.0
Từ khóa: Cây cảnh

Bài cũ hơn

 Thăm dò ý kiến

Nội dung trang web có giúp bạn ?
Tổng câu trả lời: 12738

  Đăng nhập

  Liên kết

  • Cây giống
  •  Thống kê


    Đang Online 1
    Khách 1
    Người sử dụng 0